Ngày xưa, tại một địa phương nọ bên nước Ấn
Ðộ có một ngọn núi tên gọi Ảm Sơn. Trên núi cây cối um tùm, cỏ hoa tươi
tốt, quanh năm ít có người qua lại, thực là một cảnh thích nghi cho những ai
muốn lên đây tu hành. Về sau, ngọn núi tĩnh mịch này được nhiều vị tu hành
để ý mỗi ngày một nhiều, nên dần dà thành ra chốn đạo tràng của các vị thánh
Tăng, được hàng vạn người kính mộ và lên núi cầu phúc, cúng dường, thiết trai
luôn luôn không ngớt.
Một hôm có một vị Trưởng giả đem người nhà
lên núi chuẩn bị một bữa cơm chay rất tinh khiết để cúng dường chúng
Tăng. Mọi người lũ lượt lên núi, dự buổi tập phước này, trong số đó có
một cô gái nghèo, tuổi 17, 18 nghĩ rằng: “Hôm nay nhà Phú ông cúng dường Chư
Tăng trên núi, nếu ta lên theo chắc thế nào cũng được một bữa no nê, nhất là đã
mấy hôm nay, ta chưa hề được bữa ăn nào gọi là lưng lững dạ”. Nghĩ xong,
với một vẻ mặt hớn hở, người con gái đó rảo bước chân đi.
Khi cô gái nghèo ấy lên đỉnh núi thấy cỗ chay
của Trưởng giả bày ra đủ thứ mỹ vị thơm tho tinh khiết thì trong bụng
nghĩ : “Kiếp trước vị Trưởng giả này chắc là dày công tu thân tích phước, nên
ngày nay mới thành người giàu có, đó là quả báo đền bù. Ðến ngày nay Phú ông
lại có Thiện tâm thiết trai cúng dường Chư Tăng, sửa tạo những công đức lớn,
chắc rằng phước quả kiếp sau còn nhiều, có lẽ còn nhiều hơn cả đời hiện tại này
nữa.
Ngẫm lại thân ta – cô gái nghèo nghĩ tiếp -
thực là đáng thương! Chỉ vì kiếp trước không biết tu tạo phước quả, cho nên bây
giờ mới chịu cảnh cùng khốn như thế này. Nếu giờ đây ta không lo tu phước thì
kiếp sau chắc còn nghèo khó gấp mấy! Vậy, hiện tại trong lưng còn hai đồng tiền
đồng mà ta đã dành dụm được, sao ta chẳng đem ra cúng dâng các vị Hòa Thượng có
được không? Mặc dù hai đồng tiền này cũng có thể mua được hai chiếc bánh ăn tạm
cho đỡ đói lòng, xét ra: Nếu ta đem cúng dâng các vị tu hành xuất gia thì ta
không đến nỗi chết kia mà”.
Nghĩ rồi, cô gái nghèo lẳng lặng đợi các vị
Tăng Ni dùng trai xong, liền móc trong bị ra hai đồng tiền đồng cung kính dâng
lên Hòa Thượng.
Theo qui tắc đã định trên núi Nà, nếu có ai
bố thí cúng dường thì chỉ có vị sư tri khách đứng lên thay mặt cho Chư Tăng
hướng thí chủ mà chúc phước. Nhưng lần này cô gái nghèo lại được chính vị Hòa
Thượng trụ trì thân hành ra trước mặt cô gái mà chúc phước rằng:
“Tất cả bảo vật trên trái đất đều ở cả trong
người đồng nữ này đã đem bố thí cho kẻ xuất gia, vật bố thí đây nguyên là việc
tu phước. Vậy bần Tăng chúc cho thí chủ vĩnh viễn lìa khỏi nghèo khổ”.
Cô gái nghèo nghe xong, trong lòng không thể
kể xiết nỗi niềm hân hoan. Rồi đại chúng ai ai cũng cấp thức ăn cho cô, thật là
một sự vui về đạo pháp không còn gì sánh kịp.
Sau khi cô gái đã no nê liền đủng đỉnh ra
khỏi cửa chùa tới dưới một gốc cây cổ thụ nằm nghỉ và chợp mắt đi lúc nào không
biết. Lúc đó vầng Thái dương đã xế chiều, thế mà bóng cây vẫn y nguyên không
thay đổi. Nhìn lên xem thấy trên đỉnh cây cao bỗng có đám mây năm sắc như chiếc
tàn che cho cô gái. Ðó là một chuyện hiếm thấy từ trước đến nay.
Giữa lúc ấy, Ðức Quốc Vương nước đó vừa vặn
đi qua, nhân vì Hoàng Hậu mới từ trần, nên trong lòng ngài u uất buồn rầu mới
ruổi xe đi du sơn ngoạn thủy để cho tiêu sầu giải muộn, bỗng nhiên gặp thiếu nữ
nghèo nằm ngủ dưới gốc cây mà trên đỉnh ngọn cây có đám mây ngũ sắc che cho như
chiếc tàn vàng thì Quốc Vương lấy làm kinh ngạc, khác nào được thiên nữ hiện
xuống dưới trần. Nhà vua tự tán thán:
“Thiếu nữ này ở đâu mà dám nghỉ nơi đây? Sắc
đẹp của nàng chẳng kém gì hằng nga! Với cái thân hình yểu điệu, với vẻ
mặt xinh tươi, nàng đã khiến cho nhiều người để ý”. Nói rồi, sai cung nữ ẵm
nàng lên xe.
Cô gái trong cơn mộng chợt tỉnh, mở choàng
mắt ra, thấy mấy người khiêng mình bỏ lên xe thì kinh hãi kêu lên:
- Ôi Phật ơi! Các người là ai? Ðịnh mang tôi đi đâu?
- Xin cô đừng sợ, chúng tôi không phải là
quân gian phi đâu, chúng tôi vâng mệnh Quốc Vương đón cô về cung đây!
- Cô gái nghèo sau khi đã được đặt nơi sau xe
Quốc Vương ngồi rồi, Quốc Vương liền dịu dàng hỏi:
- Năm nay cô nương bao nhiêu tuổi?
- 18 tuổi.
- Cô nương đẹp quá, rất đáng yêu, trẫm muốn đem
cô nương về cung lập làm đệ nhất phu nhân. Vậy cô nương có bằng lòng không?
Cô gái nghèo liếc nhìn vị Quốc Vương thấy
Ngài xinh đẹp trẻ trung thì nở một nụ cười. Nhưng trong lòng vẫn nghi hoặc
không tin, cô nghĩ: “Có lẽ nào ta lại được mạng vận quá tốt, đến nỗi đương từ
một đứa con gái nghèo đi ăn xin mà bỗng trở nên một vị phu nhân số một”. Cô
càng nghĩ càng ngây người ra, không nói được câu gì.
- Thế nào cô nương không vui lòng hay sao mà
làm thinh không trả lời?
- Tâu Ðại Vương! Tôi hoài nghi rằng: Tôi
đương ở cõi thực hay là cõi mộng đây?
- Không phải mộng mị gì đâu. Ðây là cõi thực
đấy! Ðoàn xe Quốc Vương đã về tới cung. Ngài liền tuyên bố với toàn quốc lập cô
làm đệ nhất phu nhân.
Sau khi đã trở thành người đàn bà cao sang
nhất nước, nào ăn ngon, nào mặc đẹp lại được mọi người kính nể nhưng trong lòng
cô vẫn không đoạn tuyệt với ý nghĩ:
“Sở dĩ ta có hạnh phúc ngày nay chỉ vì đã có
nhân duyên bố thí hai đồng tiền! Vậy thì vị sư phụ chúc phước cho ta hôm
trước đã là một vị ân nhân tuyệt đối cao quý của ta”.
Nghĩ rồi, liền bẩm với Quốc Vương:
- Tâu Ðại Vương, tiện thiếp vốn là cô gái hèn
mọn, ngày nay được đội ơn Ðại Vương yêu mến, lập làm đệ nhất phu nhân, lẽ tất
nhiên phải cảm tạ hồng ân của Vua. Nhưng nghĩ đến cái ân của vị xuất gia
mà tiện thiếp đã bố thí hai đồng tiền đồng, tiện thiếp muốn được đem chút gì
lại chùa bố thí cúng dường để tỏ lòng báo ân. Vậy chẳng hay ý Ðại Vương thế
nào?
- Tốt lắm, tùy khanh định liệu, khanh muốn
như thế nào trẫm cũng vui lòng cho phép.
Rồi đó, Quốc Vương và Hoàng Hậu sắm sửa thật
nhiều cỗ chay long trọng và tinh khiết, chất đầy hàng mấy chục xe đem lại núi
Ẩm Sơn bố thí.
Sau khi các vị Tăng chứng thọ trai rồi đến
lúc ra chúc phúc cho thí chủ, thì không thấy vị Hòa Thượng trụ trì thân ra trúc
phúc như lần trước mà chỉ là vị sư tri khách thay mặt người chúc phúc thí chủ
mà thôi. Việc này khiến cho cả Quốc Vương lẫn Hoàng Hậu đều lấy làm kỳ quái mà
nói rằng:
- Ngày trước, tôi đem bố thí hai đồng tiền
đồng được vị sư phụ trụ trì ra chúc phước. Ngày nay, tôi bố thí biết bao nhiêu
là phẩm vật trân quí, thế mà không thấy sư phụ ra chúc phước là tại làm sao?
Ðại chúng đều nhận xét như thế là ai ai cũng
thắc mắc như nhau.
Vị sư phụ trụ trì thấy mọi người cùng xôn
xao, liền vân tập quần chúng lại mở lời khai thị rằng:
“Ngày trước, tuy Hoàng Hậu bố thí chỉ có hai đồng
tiền đồng là vật nhỏ mọn, nhưng là cả một tấm tâm thành phát ra, đấy là điều
chí cao và khả quí. Ngày nay Quốc Vương và Hoàng Hậu tuy bố thí rất nhiều,
nhưng trong lòng có hàm chứa nhiều “ngã mạn” không giống như lần trước.
Nên biết rằng Phật pháp không trọng “vật
chất” mà trọng ở điều “phát tâm” sở dĩ vì đó mà lần này ta không thân ra chúc
phúc. Vậy mọi người nên hiểu rõ Phật pháp độ kẻ nghèo cùng bố thí là như thế
nào!”.
Quốc Vương và Hoàng Hậu nghe lời Hoà Thượng
giảng giải thì trong lòng vừa thẹn vừa vui mừng: Bây giờ mới hiểu rõ nghĩa thực
và giá trị của hai chữ bố thí.
PHẠM NGỌC KHUÊ
Nếu người được tiền của, tham tiếc không bố thí, nên biết rằng người ấy
đang tạo hạt giống bần cùng đời sau vậy.